Böbreklerimizin Kıymetini Biliyor Muyuz?

Böbreklerimiz vücudumuzun her iki böğür kısmında her biri 100-150 gr ağırlığında 11-13 cm uzunluğunda ve 3 cm genişliğinde fasulye şeklinde yer alan organlarımızdır. Anne karnından hayatımızın nihayete erdiği zamana sessiz sedasız sürekli çalışan böbreklerimizin vücudumuzda ağırlığına göre en fazla kanlanan organ olduğunu birçoğumuz bilmeyiz. Öyle ki kalbimizden atılan kan hacminin %20 sinin gideceği yer böbreklerimizdir. Peki sadece 100-150 gr olmasına rağmen niçin kanımızın önemli bir kısmı böbreğe gider? Bu soruyu böbreğimizn görevleri nelerdir? Şeklinde başka bir şekilde de sorabiliriz. Böbreklerimizin görevlerini maddeler halinde kısaca açıklayalım:

1) Vücudumuzdaki tuzun az veya fazla olması halinde tuz dengesini sağlamak

2) Gerektiğinde suyun atılımını veya tutulmasını sağlayarak su dengesini sağlamak.

3) Vücudumuzda meydana gelen olaylar sonucunda açığa çıkan zararlı (üre gibi) maddelerin atılımını sağlamak

4) Kan üretimi için gerekli olan eritropoetin adlı hormonun üretimini (%90-95’i böbreklerde yapılır) yapmak

5) D vitaminini aktif hale getirerek kullanılmasını sağlamak

6) vücudumuzun asit-baz, sıvı elektrolit (potasyum, mağnezyum, fosfor, hidrojen) dengesini sağlayarak hayatın idamesini sağlamak 6) Aldığımız ilaçların maddelerin yıkımını sağlamak

7) İnsülin gibi bazı hormonların yıkımını sağlamak

Böbreklerimizde bu fonksiyonları yapan birimler ise kısaca, böbreğe kanı ulaştıran damarlar, bu damarların oluşturduğu ve glomerülür diye adlandırılan damar ağı, damar ağından süzülen ve sıvı-elektrolit ve asit-baz dengesi, hormon üretimi gibi fonksiyonların yapıldığı tübüler (kanalcıklar) yapı, olmak üzere belli başlı üç ana yapı sorumludur. İdrar bu yapıların sorunsuz çalışması sonucu oluşur ve vücudumuzdan atılır.

Böbreklerimizin görevleri göz önüne alındığında birçok iç organımız gibi böbreklerimizin de olmaması veya fonksiyon görmemesi durumunda hayatımızı sürdüremeyeceğimiz ortadadır.

Böbreklerimizi nasıl koruyabiliriz?

Bir çok hayati fonksiyonu olan bu organlarımızı korumak için bize düşen görevler varmıdır? . Böbreklerimizin sağlığını bozan bir çok neden vardır. Bu nedenlerden bazıları irademiz dışında veya yapısal (genetik) nedenlerden kaynaklıdır. Elbetteki bunlara müdahale etmemiz mümkün değildir. Diğer yandan bazı önemli davranışlarda bulunarak böbreklerimizin bozulmasını önleyebilir veya böbreklerimizde bir şekilde bozulma olmuşsa tamamen ilerlemesini engelleyebiliriz.

Aşırı tuzdan sakınalım

Vücudumuzun günlük tuz ihtiyacı sofra tuzu şeklinde 6-7 gr’dır (3-3,5 gr sodyum). Bunun üzerinde tuz alımı sağlığımız açısından gereksiz hatta zararlıdır. Yüksek devirde sürekli çalışan motorun zamanla yıpranmasını misal verecek olursak, üzerinde aşırı tuz böbrekleri sürekli aşırı olarak çalıştırır. Buda zamanla böbreklerimizin yapısını bozar.

Tansiyonumuza dikkat edelim

Tansiyonu yüksek olan hastaların tuzdan uzak durması gerektiğini hepimiz duymuşuzdur. Aşırı tuz belli başına böbreğimizi yıpratır, diğer yandan tansiyonun gelişmesine katkıda bulunur, var olan yüksek tansiyonun kontrol edilmesini güçleştirir. Yüksek tansiyon ise yukarıda verdiğim örnekte olduğu gibi böbreklerimizi aşırı derecede çalıştırarak yıpratan en önemli faktörlerdendir.

Her gün ağrı kesici almayalım

Böbreklerimizi bozan diğer bir neden, ağrı kesici ilaçların bilinçsizce sık sık kullanılmasıdır. Birçok nedenden dolayı böbreklerimizin bozulmasına neden olurlar. Siz siz olun her başınız, beliniz, sırtınız vb ağrıdığında ağrı kesici almayın.

Böbreğin bozulmasının en sık nedeni olarak şeker hastalığı

Böbrek bozukluğunun en sık nedeni dünyada ve ülkemizde şeker hastalığıdır. Özellikle ailemizde (anne baba,amca,dayı, hala) şeker hastalığı varsa, kilomuz fazla ise, şeker düşündürecek şikayetler (çok su içme, sık idrar çıkma, kilo kaybı vb.) mutlaka şeker hastalığı yönüyle doktora başvurmakta yarar var. Şeker hastalığınız var ise şekerin böbreklerinizi bozmaması için mutlaka doktor kontrolünde olmanızda yarar var.

Böbreklerimizin vücudumuz için çok kıymetli, olmazsa olmaz organlarımızdan olduğunu göz önünde bulundurarak yukarıda bahsettiğimiz davranışları yapmamız halinde böbrek sağlığımıza önemli katkılarda bulunacağımızı unutmayalım.

Doç.Dr.Habib EMRE

Nefroloji Uzmanı